Bayram tatili sebebi ile bu yazımızda “Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışma, Bayram İkramiyeleri, Fazla Mesai Hesaplaması, Yıllık Ücretli İzin Günü Hesabı, Hafta Tatilinin Resmi Tatile Denk Gelmesi” konularına değineceğiz.
2016 Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri
2429 sayılı kanun ile ulusal bayram ve genel tatil günleri belirlenmiştir, buna göre Ulusal bayram ve genel tatil günleri cuma günü sona erdiğinde müteakip cumartesi gününün tamamının tatil olacağı hükme bağlanmıştır.
Ulusal Bayram
29 Ekim günü ulusal bayramdır. 28 Ekim günü saat 13:00 de başlar.
1,5 gün
Resmi Bayram
23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
1 gün
19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı
1 gün
30 Ağustos Zafer Bayramı
1 gün
Dini Bayram
Ramazan Bayramı
Arefe günü saat 13:00 den itibaren 3,5 gün
Kurban Bayramı
Arefe günü saat 13:00 den itibaren 4,5 gün
Yılbaşı Tatili
1 Ocak
1 gün
Emek ve Dayanışma Günü
1 Mayıs
1 gün
Bayramda Çalışma ve Bayram İkramiyeleri
Ulusal bayramda ve genel tatil günlerinde iş yerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmeleri veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır ve hüküm bulunmaması halinde işçi, genel tatil günlerinde ancak çalışma onayı vermiş ise çalıştırılabilir. İş kanunu bu durumda işçinin rızasını aramıştır. Uygulamada ispat külfetinin yerine getirilmesi açısından, söz konusu onayın yazılı olarak alınması önerilmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu kapsamında çalışan işçiler Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde çalışmasalar dahi bu günlere ait ücretleri ödenir; tatil yapmaz ve çalışırlarsa çalışılan her gün için ayrıca bir günlük ücretleri ödenir.
Örneğin aylık brüt maaşı 3000 TL olan bir işçi bayram günlerinde çalışmazsa, aylık ücretini tam alırken bayram günlerinde 2. ve 3. gün çalışması durumunda (bu çalışmanın fazla mesai olmaması kaydıyla) brüt 3200 TL ücret alacaktır.
Uygulamada işverenlerin ulusal bayramlardaki ve genel tatil günlerindeki yasal günlük iş süresini aşmayacak şekilde yapılan çalışmayı ücret olarak ödemek yerine bu çalışmaları karşılığında çalışanlara serbest zaman kullandırdığını görebiliyoruz, bu mevzuata aykırıdır.
Bayramlarda çalışanlara nakdi ödenen bayram ikramiyelerinin tüm yasal kesintilere tabi tutulması gerekmekte, aynı nitelikte verilen yardımlar sigorta primlerine tabi olmamakla birlikte gelir ve damga vergilerine tabi tutulmalıdır.
Yıllık Ücretli İzin Günü Hesabında İzin Süresine Rastlayan Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri
Yıllık ücretli izin süresinin hesabında hafta tatili, Ulusal Bayram ve Genel Tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Bu itibarla hafta tatili hesabında olduğu gibi bu süreler de yıllık ücretli izin süresinin hesabında dikkate alınmaz.
Ulusal Bayramlarda Fazla Çalışma ve Mesai Hesaplaması
Yasal olarak haftalık çalışma süresi en çok 45 saat olarak uygulanmaktadır. Günlük çalışma süresi her ne şekilde olursa olsun 11 saati aşamaz. Haftalık 45 saati (veya günlük 11 saati) aşan her çalışma saati için fazla mesai ücret hesaplaması yapılır; bir saatlik fazla çalışma normal çalışma ücretinin saat başına düşen tutarının %50 arttırılarak ödenmesi ile hesaplanır. Bunlara ek olarak, eğer bir işyerinde çalışma saati 45 saatten az belirlenmiş ise, bu durumda belirlenen haftalık çalışma saatini aşan 45 saate kadar olan çalışmalar fazla sürelerle çalışma olarak kabul edilir ve bir saatlik fazla süreli çalışma normal çalışma ücretinin saat başına düşen tutarının %25 arttırılarak ödenmesi ile hesaplanır.
Bir örnek üzerinden gidecek olursak; aylık brüt 2.250 TL ücret alan bir çalışan bayramın 2. ve 3. günü çalışmıştır ayrıca bu kişi haftalık 45 saat çalışmasının üzerine bayrama denk gelen bir günde 2 saat de fazla mesai yapmıştır. Kişinin işyerinde haftalık çalışma saati 45 saattir. Bu çalışan;
2.250 TL aylık ücret
2.250/30*2= 150 TL bayramdaki 2 günlük çalışma karşılığı ücreti
2.250/225=10; 10*2=20 20*1,5=30 TL 2 saat fazla mesai ücreti
Toplam Brüt 2.430 TL ücret ödemesi alacaktır.
Hafta Tatilinin Resmi Tatillere Denk Gelmesi Durumunda
İş Kanunu, belirlenen iş günlerinde gereği gibi çalışan işçiye 7 günlük zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) verileceğini düzenlemektedir. Bu süre bölünemez, bölündüğü takdirde usulüne uygun hafta tatili izni kullandırılmış sayılmaz.
Hafta tatili resmi tatile denk gelen ve bu gün çalışmayan işçiye ek bir ödeme veya izin günü verilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır. Bordrosunda da bu günü hafta tatili olarak göstermek uygun olacaktır.
İş Kanunu uyarınca çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretinin tam olarak ödeneceği düzenlenmiştir. Yani, işçinin hafta tatili gününde de çalışmasa dahi 1 günlük ücret alacağı doğmaktadır. Madde, hafta tatilinde çalışılması halinde ilave ücretin nasıl hesaplanacağını düzenlememektedir. Bu husustaki hukuki boşluğu Yargıtay kararları doldurmaktadır ve Yargıtay görüşüne göre hafta tatilinde yapılan çalışmalar için kişi yukarıda belirtilen çalışmadığı halde hak kazandığı 1 günlük ücretine ek olarak (ki bu aylık maktu ücrete dahildir), çalıştığı süreye ilişkin ücret (genellikle hafta tatilinde yapılan çalışmalar fazla mesai olduğundan) zamlı olarak ayrıca ödenmelidir (hafta tatilinde yapılan çalışma fazla mesai olmayacak ise, çalıştığı süreye ilişkin ücret zamsız olarak normal ödenmelidir).
Bu vesile ile herkese mutlu bir bayram tatili geçirmesini dileriz
Ayça Ayhan
Bordrolama Müdürü
Randstad Türkiye
Marmara Üniversitesi İnsan Kaynakları Yönetimi yüksek lisans diploması bulunan Ayça Ayhan, 10 yıldır bordrolama alanında çalışmaktadır. Bordrolama, Temel İş Hukuku, SGK ve Temel İş Hukuku alanlarında uzmanlık alanlarındandır.